Birinci Basamakta Adli Tıp

Türkiye’de tıp eğitimi gerçek anlamda ilk kez 14 Mart 1827 tarihinde Veznecilerde Tulumbacıbaşı Konağında “Tıphane”adıyla kurulan okulda başlar. 1839’da “Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şâhâne” adını alan okulda; Avusturya’dan gelen Dr. Charles Ambroise Bernard ilk kez adli tıp derslerini 1841’de “Tıbb-i Kanuni” adı ile vermeye başlar ve ilk otopsi de başına sırık düşerek ölen bir işçinin cesedine uygulanır.

Aradan bunca yıl geçmiş olmasına rağmen, bugün ülkemizde “adli tıp” olması gereken yerde midir? Bu soruya, “evet” yanıtı vermemiz ne yazık ki olanaksızdır.

Tüm dünyada “adli tıp” ve daha genel bir ifade ile “adli bilimler” günümüzde bilim ve teknolojideki ilerlemelerle birlikte, birçok adli, tıbbi ve sosyal olayın aydınlatılmasında önemli bir konum kazanmış­tır. İletişim ve teknoloji çağma dönüşen 21.yüzyıl adli tıbbı, sosyal, popüler ve bir o kadar da medyatik hale getirmiştir.

Türkiye’de evrensel örneklerin dışında, adli tıbbın uygulamaları tek bir merkezi yapı olan Adli Tıp Kurumu bünyesinde yürütülmekte; üniversiteler büyük ölçüde bu uygulamaların dışında kalmaktadır. Adli tıbbın ülkemizdeki mevcut bu sistemi başlı başına devasa bir sorundur. Adli tıp ve adli bilimler alanında; öğrenci, asistan ve uzmanların eğitimi, bilginin elde edilmesi ve paylaşımı, materyalden yararlanma ve rutin uygulamalara katılımda ciddi problemler bulunmaktadır. Bu durum, doğallıkla bilimsel araştırmaların yapılması; bilginin toplumda üretilmesi, yayılması ve kullanımı açısından da önemli bir engel oluşturmaktadır. Öte yandan, görevi ve uzmanlığı ne olursa olsun, tüm hekimler meslek yaşamında adli tıp konularıyla hemen her gün karşılaşmaktadırlar. Mesleki olarak adli tıp konularında kendilerini geliştirmek, güncel bilgi ve uygulamalara ayak uydurmak durumundadırlar.

İşte bu ortak çalışma, yalnızca adli tıp asistan ve uzmanlarına değil; adli tıp konuları ile karşılaşan tüm hekimlere ve hatta tıp öğrencilerine yardımcı olmak üzere hazırlandı. Toplumda her gün adli tıp ile ilgili sorunların artması ve adli tıbbın kimi zaman olumsuz da olsa hep gündemde kalması nedeni ile, bu tür bilimsel kaynaklara neden gereksinim duyulduğu aşikârdır.

İstanbul Tabip Odası Yönetim Kurulu ve Klinik Gelişim Dergisi Yayın Kuruluna; Adli Tıp özel sayısı çıkarılmasına destekleri için teşekkür ederiz. Klinik Gelişim Dergisi’nin bu özel sayısının hazırlanma sürecinde; adli tıp açısından “kitap formatı” niteliğinde, kapsamlı bir başvuru kaynağına dönüştüğünü gördük. Bu çalışma aynı zamanda, bizde adli tıbbın temel konularını içeren kitap ve benzeri çalışmalar arasında, “yerinde kaynak gösterme” yöntemi ile hazırlanmış, “derleme” türü, ilk kapsamlı çalışma özelliği de taşımaktadır. Bununla birlikte, konu başlığı seçimi ve içeriklerinde, derginin amacı ve hacmi dışına taşan bilimsel ayrıntılardan bilinçli olarak kaçınmaya çalıştık. Öte yandan bu ortak çalışmada, birçok meslektaşımızın, özellikle süre kısıtlılığı nedeni ile “yazar” olarak yer alamadığını üzülerek belirtmek zorundayız; anlayışla karşılanacağını umuyoruz.

Tüm hekimlerin adli tıp konuları ile “hiç karşılaşmamasını” dileyemesek; “nadiren karşılaşmasını” dilesek de bu çalışma şayet, hekimlerin gerek duyduklarında yararlanabilecekleri bir kaynak olabilecek ise, mutluluk duyarız.

Saygı ve dostlukla...

Mart 2009

Dr. Sermet KOÇ Dr. Muhammet CAN

İçindekiler

1 Adlı Tıbbın Tarihsel Gelişimi, Türkiye’deki Yapılanması ve Sorunları

Sermet KOÇ, Ümit BİÇER

9 Hekim Sorumluluğu ve Tıbbi Malpraktis

Harun TUĞCU, Coşkun YORULMAZ, Sermet KOÇ

18 Ölüm Kavramı ve Ölü Muayenesi

Sermet KOÇ, Muhammet CAN

38 Asfiksi Türleri ve Asfiksi Olgularında Ölü Muayenesi

Şerafettin DEMİRCİ, Kamil Hakan DOĞAN

57 Yaralar

Oğuzhan EKİZOĞLU, Nadir ARİCAN

74 Ateşli Silah Yaralanmalarında Hekim Sorumluluğu

Fatma Yücel BEYAZTAŞ, Muhammet CAN, Celal BÜTÜN

81 Trafik Kazaları ve Bilirkişilik

Çağlar ÖZDEMİR

93 Adli Raporların Hazırlanmasında Temel Kurallar, Kavramlar;

Hukuki ve Tıbbi Açıdan Hekim Sorumluluğu

Yasemin BALCI, Mesut ERYÜRÜK

107 Ani Kardiyak Ölümler

Mete Korkut GÜLMEN, Demet MERAL

117 Perinatal ve Neonatal Dönem Bebek Ölümleri

Işıl PAKİŞ, Sermet KOÇ

127 Ani Beklenmedik Çocuk Ölümlerinde Adli Tıp Yaklaşımı

Işıl PAKİŞ, Sermet KOÇ

140 Güncel Durumu ile Hukuki ve Tıbbi Açıdan Otopsi Süreci Gökhan ERSOY, Sadık TOPRAK

158 Kitlesel Felaketlerde Hekim Sorumluluğu ve Bilirkişilik

Bülent ŞAM

166 Adli Tıp Boyutu ile Zehirlenmeler

Ahmet YILMAZ

175 Acil Olgularda Hekim Sorumluluğu

Harun TUĞCU

181 Çocuk İstismarı Olgularında Hekim Sorumluluğu

Muhammet CAN, Lale TIRTIL, Halis DOKGÖZ

192 Kadına Yönelik Şiddet

Serpil SALAÇİN, Akça TOPRAK ERGÖNEN, Zehra DEMİROĞLU UYANİKER

202 Cinsel Saldırılarda Hekim Sorumluluğu, Tıbbi ve Hukuki Yaklaşım

Şevki SÖZEN, Ercüment AKSOY

217 Adli Olgulardan Biyolojik Örnek Alınması ve Moleküler Genetik İncelemelerde Yasal Boyut İmdat ELMAS, Gökhan ERSOY

222 Adli Hekimlikte Yaş Tayini Aysun BARANSEL ISIR '

235 Maluliyet (Meslekte Çalışma Gücü Kayıplarının) Hesaplanması

Şevki SÖZEN, Haluk İNCE, Fatih DİKİCİ, Demirhan DIRAÇOĞLU, Nurhan İNCE

242 Adli Psikiyatri

Ümit BİÇER, Lale TIRTIL, Ömer KURT AŞ, Tamer AKER

253 Alkol, Uyuşturucu, Uyarıcı ve Benzeri Madde Entoksikasyonların Adli Tıbbi Özellikleri

Nurşen TURAN, Lale TIRTIL, Sermet KOÇ

269 Açlık ve Açlık Grevlerinin Klinik, Etik ve Hukuki Açıdan Değerlendirilmesi

Gürcan ALTUN, Betül UĞUR ALTUN

278 İnsan Hakları İhlalleri

Şebnem KORUR FİNCANCI